KOSOVA’DA 70 YILDA TÜRKÇE EĞİTİMİN GELİŞİMİ VE GENÇLERE YANSIMASI (5)

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kosova’da Türk dilinde eğitim 70 yılını doldurdu geçen yıl.

Türkçe eğitimin yapıldığı okulların açıldığı 1951 yılı, Kosova’da Türklerin geleceği açısından bir milattır.

Kosovalı Türklerin dimdik ayakta durmasında en büyük katkısı olan Türkçe eğitim başlamıştır.

70’inci yıldönümünde Türkçe eğitimde yaşanan olumlu gelişmeler, toplum olarak memnuniyet duymamıza vesile  oluyor.

Kosova’da Türk halkının varlığını  sürdürebilmesi için can damarlarından biri olan Türkçe eğitim, çoktandır hak ettiği öneme sahip olması açısından, üzerinde sürekli olarak durulmasını gerektiren alanlardan biri şüphesiz.

Kosova’da Türk halkının ayakta kalabilmesi, varlığı ve kimliğini  yaşatmasının tek yolunun sağlam , kaliteli ve çağdaş bir eğitim- öğretim sürecinden geçtiği bilinciyle hareketle, 1951 yılını takip eden yıllarda belli aralıklarla Priştine, Prizren, İpek, Mitroviça, Vıçıtırın, Mamuşa ve Gilan’da Türkçe sınıflar açılmış, Türkçe eğitimin temelleri atılmıştır.

Türklerin yoğun olarak yaşadığı Prizren’de Türkçe eğitimin 70 yıl  içindeki gelişimi ve gençlere yansıması konusunda, Kosova Eğitim Bakanlığı Eğitim Müfettişi Orhan Volkan’ın yazısına yer veriyoruz:

Kosova’da Türkler yüzyıllardır yaşamakta ve yaşadıkları süre içerisinde de Türkçe eğitimini bazı dönemlerde kesintiye uğramakla birlikte günümüze kadar devam ettirmiştir. Osmanlının bu topraklardan çekilmesiyle Türkçe eğitim tamamen devre dışı bırakılmıştır. Daha sonra verilen önemli mücadeleler sonucunda tekrar Türkler kendi ana dilleriyle eğitim hakkını elde etmişlerdir. Değişik mücadeleler sonucu kazanılmış bu haklar günümüzde de korunmaya çalışılmaktadır.

1. Dünya savaşından sonra Kosova’da Arnavut dilinde okullar çalışmaya devam etmiş, Türk dilinde ise okulların açılması için herhangi bir karar çıkmamıştır. Türk dilinde eğitmin gecikmeyle başlaması Türklere yapılmış bir haksızlık olarak değerlendirilebilir. Türkçe eğitime yapılan yanlışın ancak 1951 yılında farkına varılır ve o zaman ki Eyalet Meclisi 20 Mart 1951 tarihinde Türk dilinde okulların açılmasına dair kanunu çıkarırlar. Türkçe eğitim veren okullar Prizren, Priştine, İpek, Mitroviça, Vuçitırn, Gilan, Dobırçan ve Mamuşa olmak üzere çalışmalarına başlamıştır. Prizren’de resmi olarak 5 Eylül 1951 yılında eğitime Türk dilinde başlamıştır.

1951/52 öğretim yılında Prizren Belediyesinde 9 birinci sınıf, 5 ikinci sınıf, 7 üçüncü sınıf, 5 dördüncü sınıf; toplam 26 sınıf Türk dili üzere çalışmaktadır. Bu dönemde 26 sınıfta toplam 1123 öğrenci öğrenim görmektedir .

Kosova’da yaşayan Türk toplumu için Türkçe eğitim hem kendileri ve hem de diğer Türk dünyası için önem arz etmektedir. Bu durumun farkında olan Kosova Türkleri Türkçe eğitime değişik kurum, kuruluş, dernek ve sivil toplum örgütleri ile katkı sağlamaktadır. Bu konuda da Türkiye Cumhuriyetinin değişik projeler çerçevesinde önemli yardımları söz konusudur. Türkiye Cumhuriyetinin bu konudaki çalışmaları günümüzde de devam etmektedir. Günümüzde Kosova birçok toplumun bir arada yaşadığı çokkültürlü ve çok dilli eğitimin gerçekleştiği bir ülke konumundadır. Bu ülke içinde Türklerin varlığını, kimliğini ve kültürünü erimeden sürdürebilmesini sağlayacak en önemli faktörlerden bir tanesi Türkçe eğitimdir. Türkçe eğitimin sürdürülmesi noktasında öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Dolayısıyla öğretmen ihtiyacı ve bunların yetiştirilmesinin önemi açık bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bu gibi eğitim sorunlarının çözümü için başta Kosova Türk Demokratik Partisi (KDTP) ve Kosova Türk Öğretmenler Derneği olmak üzere diğer sivil toplum kuruluşlarının da çaba göstermeleri gerektirmektedir. Merkezi ve yerel düzeydeki yetkili eğitim organlarıyla birlikte, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili kurum ve kuruluşlarıyla çalışmalar yapılması zaruri görünmektedir. Kosova Türkçe eğitiminde belirtilen sorunlar çözüme kavuşması Türkçe eğitimi başarılı bir şekilde sürdürülmesinin yanında Kosova’da Türk varlığının devam etmesi için de oldukça önem arz etmektedir.  Bir milli topluluk, yaşayıp devam edebilmesi dil ve kültüre bağlıdır. Eğitim bunları sağlıyorsa milli topluluk devam eder, sağlamıyorsa milli topluluk çözülür.

Kosova’da Türk topluluğun çözülmesini önlemek ve Türk varlığını devam ettirmek için, Kosova Türkçe eğitimine gereken öğretmen kadrosunu yetiştirmek, ders kitapları yayınlamak, yardımcı ders araç ve gereçleri Türkiye’den temin etmek, hizmet içi eğitimleri düzenlemek konusundaki kararlılığın ve mücadelenin sürdürülmesi gerekmektedir. Kosova’da özellikle Gilan, Dobırçan ve Mitroviça okulları için vasıflı öğretmen kadrosu gerekmektedir. Bu şehirlerdeki kadro ihtiyacını gidermek için Prizren ve Priştine Üniversitelerinden mezun olmuş öğretmen adayları gönderebilinir. Fakat ekonomik sıkıntılar yüzünden Prizren ve Priştine şehirlerinden öğretmen adayları bu yerleşim yerlerine gidememektedir. Barınma sorunu maddi destek ile çözülürse bahsetmiş olduğumuz bu şehirlerde vasıflı öğretmen eksikliği giderilmiş olur. Kosova’nın diğer yerleşim birimlerinden Prizren ve Priştine Üniversitelerine eğitim almaya gelecek olan Türk öğrenciler için bu şehirlerde yatılı olarak kalabilecekleri yurtlar tesis edilmeli, başarılı öğrencilere de burs verilerek motive edilmelidir. Kosova ve özellikle Prizren’deki Türk okullarına ilköğretim düzeyinde kayıt yaptıran öğrencilerin sayı ve oranlarının arttırılması için, hem aileler bu yönde bilinçlendirilmeli, hem de Türkiye’nin TİKA kanalıyla yapmış olduğu yardımlar arttırılmalıdır.

Bugün Kosova Türkleri okul öncesi eğitimden üniversiteye kadar Türkçe eğitim görmektedir. Topladığımız verilere göre 2022/23 öğretim yılında üniversite öncesi eğitimde  6 yerleşim yerinde (Prizren, Mamuşa, Priştine, Gilan, Dobırçan ve Mitroviça) öğrenim görmektedir. Bu öğretim yılında  Priştine Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde  ve  Prizren Üniversitesi’nde Ana okul Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve  Teknoloji ve İletişim Bilimler bölümünde Türkçe öğrenim görülmektedir.

Kosovalı Türklerin bilhassa gençlerimizin en büyük problemlerinden biri Arnavutça dilinin yeterince öğrenilememesidir. Kosova yasa ve müfredatına göre azınlık toplulukları ilköğretimin III. sınıfından lise 12 sınıfına kadar, haftada 2 ders olmak üzere ders görmektedirler. Yaklaşık 10 yıl boyunca Arnavutça dersini gören bir öğrencinin bu dili öğrenmesi beklenir. Ancak, azınlık olan topluluklar için Arnavutça ders kitaplarının Eğitim Bakanlığı tarafından basılmaması ve Arnavutça dersini veren öğretmenlerin anadili olmayan öğrencilere dilin nasıl öğretilebileceğine ilişkin yeterli donanıma sahip olmamalarından dolayı Arnavutça öğreniminde sorunlar yaşanmaktadır. Bu alanda başarı elde etmek için Eğitim Bakanlığı azınlık toplulukları için ders kitapları yayınlaması, öğretmenlere hizmet içi eğitim yapması önemlidir. Diğer yandan Arnavutça dilinin öğrenilmesinde alınacak eğitimin yeterli olmayacağını, çocuğun televizyon seyrederek, gazete, dergi okuyarak sokakta da öğrenip geliştirebilmesi, gençlere Arnavutça kursları düzenlenmesi gereklidir.

Kosova’da Türkçe eğitimde son dönemde başarılar kaydedilmesine karşın ileride Türkçe eğitimi daha yüksek bir seviyeye ulaştırmak için şu öneriler verilebilir:

1.Düz liseler için Kosova öğretim programlarına göre ders kitapların yayımlanması

2.Mesleki liseler için ders kitapları   ve  öğrenim araçları, okuma kitapları Türkiye’den  getirmek için iki ülke arasında eğitim ilişkilerin geliştirilmesi,

3.Kosova ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 2010 yılında eğitim alanında işbirliği protokolünün uygulanmasına önem vermek.

4.Dönem aralarında öğretmenlerin meslektaşları ile işbirliği geliştirebilmeleri ve daha fazla bir arada bulunmaları arkadaşlık ortamını yakalayabilmeleri için çeşitli yarışma ve projeler düzenlenebilir.

5.Ayrıca öğretmen ve öğrenciler arasında da iletişim ve diyaloğu artırmak için çeşitli aktiviteler kurulabilir.

6.Kosova ve Türkiye devleti arasında devam eden anlaşmalar çerçevesinde görev yapan Türk öğretmenlere hizmetiçi eğitim seminer ve kursların sürekli düzenlenmesi iyi neticeler verecektir. Dönem arası tatillerinde belirli guruplarla Kosova’dan Türk öğretmenlerin Türkiye’ye davet edilerek burada çalışma ortam ve koşulları gösterilerek meslektaşları ile bilgi alışverişinde bulunulmasını sağlamak Kosova’da Türkçe eğitiminin geleceği için faydalı olacaktır.

7.Eğitim hayatını sürdüren öğrencilerin Kosova’daki Türkçe eğitimle ilgili araştırmalar yapmaları için üniversiteleri ve hocaları tarafından yönlendirilmeli ve teşvik edilmelidir.

8.Araştırma sayılarının artması Kosova’da Türkçe eğitimde yaşanan sıkıntı ve eksikliklerin giderilmesine ve gerekli yerlere duyurulmasında etkili olacaktır.

9. Kosovalı Türklerin en büyük problemlerinden biri Arnavutça dilinin yeterince öğrenilememesidir.

Kosova Türkçe eğitiminde belirtilen öneriler çözüme kavuşması Türkçe eğitimi başarılı bir şekilde sürdürülmesinin yanında Kosova’da Türk varlığının devam etmesi için de oldukça önem arz etmektedir diye düşünüyorum. /Orhan Volkan/