29 Ekim 2024 Salı
News
Yarım asırdan fazladır halkın hizmetinde çalışanlar unutulmasın…
Yıllar su gibi akıp geçiyor. İster doğa, isterse de günlük hayatımızdaki dinamikler bizi
geçmişimizdeki çoğu olayı unutmaya mahkûm ediyor. Ancak geçmişte gerçekleşen
ve biz Kosovalı Türkler için hayati anlam taşıyan bazı olaylar asla unutulmamalıdır,
unutturulmamalıdır. Kosovalı Türkler, iletişim ve yayıncılık uğruna hayatlarını feda
edenleri, Türklük uğruna tüm zorluklara göğüs gerenleri unutmamalıdır. Geçmişine saygı
duymayanlarun zaten geleceği de fakir ve anlamsız olacaktır.
Hatırlatmak olsun diye 1951 yılının Mart günlerine dönelim. Kosova’da Türklerin de varlığı
büyük gecikme ile tanınmış ve ana dilimiz Türkçe ilk önce Piştine Radyosunda duyulmaya
başlanmıştı. Tarih böyle diyor.
Konuyu buraya getirmişken Priştine Radyosunda Türkçemizin serüvenini benimle paylaşan
üstatlarımı, arkadaşlarımı, meslektaşlarımı tekrar hatırlatmak isterim.
25 Haziran 1951 yılında Türkçe programını kuranlar ve yönetenler, Selahattin Kelmendi,
Süreyya Yusuf, Ali Ömer Aksoy, Hürşüd Şilek, Şerafettin Süleyman ile Haşim Mustafa,
teknik bölümde çalışan Radyomuzda yaratılan programı dinleyicilere ulaştırmak konusunda
teknik destek sunan Muharrem Jılta.
Bu serüvene sonradan katılan Enver Baki, Cevahir Haydar (Halaç),Şakir Maksut, bendeniz
Muhammed Ustaibo, Emin Mecihan, Aliye Kazaz Kasap, daha sonraları da Ercan Kasap,
Nercivan Şufto, Murtaza Büşra, Ethem Baymak, Nuhi Mazrek, Zeynel Beksaç, Perihan
Maksut Bayram, Niyazi İsmail, Kemal Dindar, Sadullah Poçinka Sipahioğlu, Ekrem Safçı,
Erol Şilek, Zümrüt Süleyman, Güner Şaban, Raif Kırkul, Luliyeta Hapçı, Nurhan Kahraman,
Ceylan Aslan, Hatice Bayram ve Priştine Radyosunun diğer bölümlerinde çalışan daha
onlarca Türk asıllı işçi. Bu kalem erleri ve program yapımcılarının esas amacı, halkımızın
öz benliğini, gelenek ve göreneklerini unutkanlık pençesinden kurtarmak ve aynı zamanda
halkımızı yurt dışında tanıtmaktı. Bu ilkeleri yerine getirmek amiyane tabirle öyle her baba
yiğidin yiyebileceği lokmalardan değildi. Yürüdüğümüz yollar azımsanmayacak kadar dikenliydi.
Varlığımızı koruyabilmek için hiç durmadan savaşmamız gerekiyordu.
Priştine Radyosu çalışanları, o zamanki ülkemizin her tarafından binlerce canlı yayın yapmış,
hatta bu canlı yayınlarından birinde (ilkinde) zamanın Cumhurbaşkanı Yosip Broz Tito ile de
canlı yayın yapılmıştı. Toplumdaki olaylara, gelişmelere, değişikliklere, doğrulara – yanlışlara
şahit olmuş, çeşitli sorunlara cesaretle işaret etmekle birlikte kendi düşünce ve tutumlarını
dile getirmişlerdir. Amacımız, Kosova’da yaşayan Türklerin kültür ve sanat yaşamını, ulusal
ve evrensel düzeyde zenginleştirmek, sanatseverleri, çağdaş, nitelikli, farklı sanat olaylarıyla
buluşturmak, kültür ve sanat dünyasını daha yaygın bir çevreye taşımak ve kültür mirasını
gelecek kuşaklara aktarabilmekti. Unutmamak gerekir ki bu arkadaşlar gerektiğinde çok iyi
siyaset yapmıştır…
1951 yılında yaptığımız programlar 5–10 dakikayı geçmezken 1999 yılında programlar
saatlerle ölçülüyordu. Bilinmesi gereken bir doğru varsa o da Priştine Radyosu Türkçe
programı diğer Türk enstitüleriyle (Üniversite, ilk ve ortaokul, Türk Kültür Güzel Sanatlar
Dernekleri ve tabi ki değerli öğretmenlerimizle) birlikte halkımızın yaşamsal fonksiyonunu
sürdürmek görevini yüklenmişti
1951 yılından itibaren her dönem kendine göre önem arz etmiştir.
1956 yılı, programımızın gelişmesinde en önemli dönem olarak görünmektedir.
Halkımızın Türkiye’ye göçü hızlı bir şekilde gerçekleştirilirken, Kosova’da yaşayan Sırp
ve Arnavut asıllı çocuklar gibi, bizim de yavrucuklarımız kendi ana dilinde ÇOCUK
YAYININA sahip olmuştur. Çocuklarımızın Türk dilinde ve kendi sesleriyle düz yazı, şiir
okumaları, ilk çocuk radyo oyunlarını dinlemekten daha güzel bir şey olabilir miydi? Süreyya
Yusuf’un hazırladığı Çocuk oyunları, Üsküp Azınlıklar Tiyatrosundan sunulan Çocuk
Dramları, Prizren, Priştine. Mitroviça, Gilan, Mamuşa, Vuçıtırn İlkokullarından hazırlanan
röportajlar ve daha neler neler… Bu arada toplumumuzun sorunlarını inceleyen zengin
içerikli “Radyo Üniversite” yayını, politik alanına hasredilen “AKTÜELİTE” programı,
büyük ilgi uyandıranlar arasındaydı.
1972 yılı, Toplumumuzda eğitim-öğretim süreci yükseklere doğru tırmanırken, Türk
talebelerinin Üniversitedeki eğitimine kabarık sayıda devam etmelerinin sonucu (Priştine
Fakültelerinde bu dönemde 300 den fazla öğrenci eğitim görüyordu), onların karşılaştıkları
sorun, kaydettikleri başarılarını dile getirebilecek bir yayın gerekiyordu. Büyük güçlükler
sonucu Priştine Radyosu program şemasına GENÇLİK YAYINI yerleştirildi. Sohbetli –
müzikli canlı yayın. Bu program Gençlerin müziğe daha fazla önem vermeleri konusunda
önemli rol oynamıştır. Soz konusu program gençlerimizin Yugoslav Gençlik festivallerine
katılmalarında önemli rol oynamıştır.
1974 yılı, Radyoculuk alanında yeni tür yayınların hazırlanması ihtiyacını gidermek
amacıyla Radyo Şemasına İkinci kanal çerçevesinde Türkçe yayınların hazırlanmasına
geçildi. Dinleyicilerin çoğunluğu gençlerdi. Sohbetli, mizahlı, müzikli yayınlar. Nitekim
politik, kültür, eğitim yayınları da mevcuttu. Bu yayınlar interaktif olarak dinleyicilerle canlı
gerçekleşiyordu. Dinleyicilere servis enformasyonları sunmakla beraber, kısa haberleri açık
stüdyo, diskoteğimizden, istekler-selamlar gibi yayınların hazırlanmasıyla dinleyicilerimizle
iç içe olmaya başarmış ve Türkçe Radyoculuk alanında yeni tür yayınlara geçilmiştir.
Dinleyici sayısı oldukça kabarıktı.
1980–1990 yılları Türkçe programının gelişmesinde en önemli yıllar olarak tarihe
geçmiştir. Bu zaman diliminde, yıllar yılı savaştığımız, zamanın yöneticileri tarafından
anlayış gösterilmeyen, Türkçe blok programlarina geçildi. Dinleyicilerimiz, artık bir
müzik isteğini dinleyebilmesi için 60 dakikalık bir zamanın geçmesini beklemiyorlardı.
İlkin, iki, sonraları üç, daha geç, beş, altı ve yedi saat programa sahip olduk.Yedi saatlik
program 1999 yılının Mart günlerine kadar sürdü. 80’li yıllarda Üsküp Radyosu ile Priştine
radyosu arasında program köprüsü kuruldu. Kosova’da ve Üsküp’te meydana gelen olaylar
konusunda canlı program gerçekleşiyordu. Bu dönemde Prizren’li tiyatrocular sayesinde
Tiyatroculuğun her dalından uzun dram programları, yılbaşı yayınları, mizah dolusu yayınlar
hazırlanmıştır. Nafiz Gürcuali, Ethem Kazaz, Agim Rıfat, Raif Buş, Bekir Hocalar, Mehmet
Bütüç ve onları başarıyle temsil eden genç arkadaşları gerçekten çok başarılı tiyatro oyunları
gerçekleştirdiler.Yazarlarımız Nüsret Dişo, Hasan Mercan, İskender Muzbeg, Zeynel Beksaç,
Secaettin Koka, Ethem ve Osman Baymak, Altay Suroy, Makedonya’dan Avni ve Suat
Engüllü kardeşler Üsküp’te çıkan Birlik gazetesi baş yazarı Drita Karahasan ve her şeyden
önce Tan gazetemizde çalışan arkadaşlarımız, meslektaşlarımız Bedri Selim, Süleyman
Brina, Nevzat Hüdaverdi, İbrahim Arslan, Bayram İbrahim Rugovalı, Reşit Haneden, Alahettin
M.İsmail, Saffet Prekiç, Müberra Tuna ve..ve. Priştine TV sinde çalışan arkadaşlarımız
özellikle Şakir Maksut, İlhami Kamil, Hayrettin Gaş, Elma Aksoy, Turan Kasap… Gilandan
Celal Mustafa, Mitroviça’dan Zümrüt Pantina, Mamuşa’dan Suphi Mazrek ve sayamadığım
daha nice değerli arkadaş.
Bizler sadece ve sadece halkımız için çalışıyor ve dinleyicilerimiz de programlarımıza
yazılı ve telefon ile katılarak gerekli desteklerini gösteriyorlardı. Bu da zaten yayınlarımızın
içeriğini zenginleştirmiştir. Yaşadığımız toplumun, özellikle Türklerin başarı ve karşılaştıkları
sorunlar yayınlarımızın ana konusu olmuştur. Anlaşılan hiçbir şeye, hiçbir konuya seyirci
kalınmamıştır. Türk varlığı dile getirilmekle birlikte halkımızın düşüncelerini hiç çekinmeden
özgürce ifade etmiştir. Çalismalarımız 26 Mart 1999 günü merhum Cevahir Haydar mikrofon
karşısına çıkana ve “Değerli dinleyenlerimiz yayınlarımıza kısa bir ara vermek zorundayız”
diyene kadar devam etmiştir. Bu aranın kısa süreceği umutlarıyla yeniden görüşmek
umutlarıyla şeklindeki cümle ile Priştine Radyosundaki Türkçe program sona ermiştir.
Yenisine bir aradan sonra bu kere Kosova Radyosunda eski – yeni arkadaşlar devam ettiler…
Yukarıda bahsedilen tarihlerde Radyomuz, Televizyonumuzla birlikte Türkiye Radyo
Televizyon Kurumu arasındaki ilişki ve işbirliği konusuna özel önem vermiştir. İlk ilişkiler
daha 1976 yılında gerçekleşmiştir. Yugoslavya ve Türkiye Radyo TV Kurumları söz konusu
yılda başta, iki genel müdür İsmail Bayra ile Karataş ilk işbirliği protokolünü imzalamıştır. Bu
değerli evrakın imzalanması şahitleri tabii ki Yugoslavya Radyo TV’ si adına Şakir Maksut ve
Muhammed Ustaibo idi. Bu yıldan sonra Türkiye’den kabarık sayıda program alınmıştır. Bu
sayede arşivlerimiz inanılmaz derecede zenginleşmiştir. Bundan sonra, heyetler arasındaki
ziyaret ilişkileri zenginleşmiştir. Türkiye Radyo Televizyonu yetkilileri özellikle radyo ve
televizyon haftalarına konuk olup, bizlere desteklerini sunmuşlardır.
Sözlü yayınlarımız yanı sıra Priştine Radyosu programlarının daha değerli başarılara ulaşması
konusunda Orkestramıza da özel, çok önemli bir paragraf ayırmak zorundayım. 1951 yılında
kurulan ilk orkestra, Merhum udi Rasim Tsuri Salih başta olmak üzere, keza merhumlar
Bayram Kırveş ile Âdem Masula’dan üç kişilik bir orkestradan ibaretti. Kısa süre içinde
orkestraya klarnet Şükrü Bey ile Mümin Durmuş katılıyorlar. Bu değerli şahsiyetler yeni
kurulan “Yeni Hayat” Türk Kültür Güzel Sanatlar derneğinde de çalışmalarını sürdürmekle
yeni müzisyen arkadaşların yetişmesini sağladılar. Artık Türkçe de saz ve sözle Radyo
aracılığıyla dile getirilmeye başlanmıştı. Üstadımız Rasim Salih’in yönetmenliğinde
orkestramıza yeni profesyoneller dâhil edilmiştir. Klarnet Süleyman Suşitza, kanuni
Ramadan İlyaz ve ritım Emin Mecihan (değerli dostum spiker olarak o muhteşem sesiyle
programlarımıza özel katkılarını sunmuştur). 1979-1986 yıllarında orkestra yeni üyeleriyle
iyice zenginleşmiştir. Gostivar’dan Ziyadin Bekir, Ohri’den Zekai Sadık, Priştine’den İlir
Bırvenik, Mitroviça’dan Sunay Saraç, Priştine’den Agim Godantsa, Adnan Mecihan ve
İlhami Vehap orkestra üyeleri olmakla her çeşit müzik türüne önem verililmiştir. Artık Rasim
Salih, Aluş Nuş (radyoda yüzlerce türkü – şarkı kaydetmistir) Şemsi Mecihan, Hüseyin Kazaz
(Yugoslavya Gençler Müzik Festivalinde bestesi ve şarkısıyla üçüncülüğe sahip olmuştur)
Reşit İsmet, Emin Mecihan, Meseret Morina Yakupoviç, İlir Bırvenik onlarca beste ve
müzik yaratıcılığıyla burada yaşayan Türk kültürüne özel payını sunmaya başarmışlardır.
Bu kişiler “Gerçek” Kültür Güzel Sanatlar ve “Doğru Yol “ derneklerinde de müziğin popüler
olmasını sağlamışlardır.
Vuçıtırn’dan Faruk Sungur, Bahtiyar Abdurrahman Ahmet Müezzin, Priştine’den Gani Sadık, Selahettin Cümşit, Hüdaverdi kardeşler, Arif Bozacı, Prizren’den İzzet Kiser, Nazim Bleta, Abdülhadi Şkodra, Başkim Çabrat, Nevzat Şundo, Eşref Ceylan, Jılta kardeşler, Raif Vırmiça ve sayısı çok kabarık olan büyük bir liste (adlarını anımsayamadıklarım kusuruma bakmasın) 50’ den fazla kişi Radyomuzda şarkı söylemekle kültürümüzün, müziğimizin ne kadar zengin olduğunu göstermişlerdir.
Değerli arkadaşlar, Priştine Radyosu’nun geçen dönemdeki faaliyetlerinden bilgi vermeye
başardıysam (amacım oydu – yorum yapılması gerekirse başka çeşit de yapılabilir) ne mutlu
bana, bizlere.
Ne demişler YİĞİDİ ÖLDÜR AMA HAKKINI YEME…
Muhammed Ustaibo
25.06.2021
