29 Ekim 2024 Salı
Her geçen yıl birçok alanda yer alan konular popülerlik kazanmıştır. Bazı konular tanınılırlığını yitirmişse de, bazıları hâlen varoluşlarının sağladığı sosyolojik-politik-teknolojik etkenlerden ötürü ön plânda yer almaktadır. Her ne kadar tanınma kolay olmasa da, herkese hitap eden olgular kısa sürede tanınır hâle gelmektedir.
Teknolojide karşımıza çıkagelen olgular ise 90’lı yıllardan itibaren belirli zaman aralıklarında gerçekten tanınır hâle gelmiştir. Bunlar donanımsal olabileceği gibi yazılımsal da olabilmektedir. Nintendo, Atari, Playstation hem donanımsal hem de yazılımsal özellikleriyle karşımıza çıkan ilk örneklerdendir. Cep telefonları da aynı şekildedir.
Günümüzde bazı yönetimlerce rahatlıkla kabul edilebilen, fakat bazılarınca da kolay bir şekilde kabul görülmeyen bir yazılım ürünü bulunmaktadır, bitcoin. Birçoğumuz için oldukça merak konusu olmakla birlikte, bilişimci ve iktisatçı dışındaki kullanıcıların bir kısmı konuyu tam olarak anlayamadıklarından dolayı konuya yabancı kalmama açısından kulaktan dolma bilgilere sahipler. Bitcoin’den önce bilinmesi gereken daha önemli bir şey var, blokchain.
Teknik Açıdan Blockchain
Blockchain (Tr. blok zincir), kriptografi (Tr. şifreleme) kullanılarak bağlanan ve güvenli hâle getirilen bloklar adı verilen sürekli büyüyen bir kayıt listesidir. Bazı açıklamalarda veritabanı olduğu söylense de aslında bir ağaç veri yapısıdır (Merkle Tree). Her kayıt (blok), önceki kaydın şifrelenmiş hash değerini saklar. Yapının dağıtık/merkezsizleştirilmiş olması da bu açıdan avantajlıdır. Çünkü tek yönlü şifreleme sayesinde blokların içeriği çözülememektedir.
Merkezsizleştirme
Verilerin kullanıcıdan kullanıcıya (P2P) depolanarak, tek bir sunucu üzerinde tutulması engellenir. Yani, veriler blok zincire bağlı olan tüm bilgisayarlarda çözülmesi mümkün olmayan şifreli bir şekilde barınır. Merkezi olmayan blok zinciri, geçici mesaj iletimi ve dağıtılmış ağ iletişimi kullanabilir. Bu ağların merkezi bir noktası olmadığından dolayı bilgisayar korsanlarının (hacker) yararlanabileceği bir güvenli açığı bulundurmamaktadır. Güvenlik yöntemi olarak da açık anahtarlı şifreleme kullanılmaktadır.
Kullanım Alanları
İlk olarak 1991 yılında geliştirilen blockchain teknolojisi, 2009 yılında Bitcoin’in ortaya çıkmasıyla tanınır hâle geldi. Fakat Bitcoin’den önce bilişimcilerin kod yazımında sürüm denetim sistemi olan Git, Linux dağıtımlarının babası olan Linus Torvalds tarafından blockchain benzeri bir sistem hâlinde geliştirilmiştir.
Öte yandan günümüzde sadece Bitcoin ve benzeri sanal paralar için değil, hızlı ve güvenli işlemler için de kullanılabilmektedir. Ancak bazı yasal düzenlemeler gerektiğinden dolayı her alana girmesi biraz zaman alacaktır. Sağlık, emlâk, gümrük, hukuk, vergilendirme, gazetecilik ve daha birçok alanda birçok işlemi aracı olmadan gerçekleştirmeyi sağlayacaktır.
Ya Bitcoin?
Birçok kişinin sanal ortamda hem alışveriş hem de yatırım amaçlı kullandığı sanal para birimidir. Blockchain teknolojisi ile geliştirildiğinden kullanıcıdan kullanıcıya (P2P) aktarım sağlandığında hiçbir aracı kişi yada kurum gerekmemektedir. Bu durum da kişinin kendi bankası olmasını sağlamaktadır. Kim olduğu bilinmeyen Satoshi Nakamoto adı verilen kişi(ler) tarafından geliştirildiği bilinmektedir. Benzer şekilde Ethereum, Ripple ve daha birçok değeri Bitcoin’e göre daha düşük olan altcoin sanal para birimleri her gün ortaya çıkmaktadır. Herkes kod yazmayı öğrenebileceğinden dolayı kendi sanal para birimini çıkarabilir. Ancak bu durum yatırım açısından pek güvenli değildir. Sanal para borsasında yer alan tüm birimler borsanın etkisiyle dalgalanma yaşamaktadır. Bitcoin, ortaya çıktığı günden beri en yüksek değere 2017 yılında ulaşmıştır (20,000 $).
Bitcoin birlikte sanal para borsasında birçok sanal para bulunmaktadır. Bunlardan bazıları Ethereum, Ripple, Litecoin’dir. Fiyat, yazılım ve kullanım alanı açısından kendi aralarında farklılıkları bulunmaktadır.
Nereden alırım?
Bitcoin ve diğer sanal paraları satın alabilmek için birçok platform bulunmaktadır. Dünyaki çoğu sanal para borsasında Türk girişimler de bulunmaktadır. Sanal para almadan önce hangisinin doğru ve güvenli olduğunu araştırdıktan sonra alıp almama konusunda karar verilmesi önerilmektedir. Önerebileceğim platformlar:
Paribu
BTCTurk
DPara
Cex.io
Kraken
Blockchain
Binance
Emre JILTA