KUZEY…

6

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kosova’da yerel Sırplar 10 belediyede yaşıyor. 10 belediyenin de  başkanı Sırp. Bu belediyelerden 4’ü, Sırbistan ile sınırları olan  Kosova’nın kuzeyinde yer almakta. Tüm belalar da yıllardır  bu belediyelerden kaynaklandı. Sırpların yönettiği bu 4 sorunlu belediyenin yer aldığı Kosova’nın kuzeyi tamamen Sırbistan’ın etkisinde.

Geride kalan ve Kosova’nın farklı bölümlerinde bulunan diğer 6 belediye, ufak tefek sıkıntılara rağmen, Kosova hükümetlerine muhalefet etmedi.

Kosova’nın kuzeyi ise çok farklı…

Özgürlüğe kavuştuğu 1999 yılından bu yana Kosova bu bölgeye hakim olamadı. İki ülke arasında gerginlikler yaşanmasın diye Kosova hükümetlerinin uyguladığı ılımlı polikalar bir yandan, diğer yandan uluslararası camianın “tavsiyeleri” üzerine, burada yaşayan Sırpların, Sırbistan ile ilişkilerinde sıkı fıkı olmasına göz yumması, bugün ülkenin bu bölümünde kazanın sık sık kaynamasına yol açtı. Yıllardır buradaki Sırp halkı, doğrudan Belgrad’tan aldıkları emirlerle hareket etti.

Kosova’nın devlet meşruiyetini korumak için yasalara dayanarak aldığı kararları kuzeyde uygulamak istemesi, yer Sırp ahalinin hep direniş göstererek, , protesto gösterileri düzenleyerek, barikatlar kurarak, yolların ulaşıma kapatılmasıyla sonuçlandı.

Her defasında Kosova hükümeti geri adım atmak zorunda kaldı.

Kosova polisinin bu bölgede nizamı sağlaması, çatışma meydana gelebilir bahanesiyle  başta ABD, Avrupa Birliği (AB) Nato gibi güvenlik ittifakları tarafından engellendi.

Kosovalı liderlerin Sırpların çoğunlukta olduğu bu bölgeye müsamaha göstermesi, burada Kosova’nın değil Sırbistan’ın yasalarını uygalayan paralel devlet yapılanmaların faaliyet göstermesi, Kosova bayrağı yerine Sırbistan bayraklarının dalgalanması, Kosovalı Arnavutların ülkenin bu bölümündeki şehirlere gidememesi, yıllardır kuzey, Kosova’nın bir parçası değilmiş gibi görünüm verdi.

Peki kuzeydeki Sırplar ne istiyor?

Kosova’nın bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünü tanımayan Sırplar, bu gerçek karşısında gözlerini kapatarak, Kosova’yı Sırbistan’ın bir parçası olarak görmekteler. Siyasi ve ideolojik yönelimlerinde belirledikleri nihai hedef, açık söylenmese de, Kosova’nın bu bölümünün Sırbistan ile birleşmesi, olmadı, özerklik kazanması. Bu hedefin asla gerçekleşmeyeceğini bilerek, ülkenin bu bölümündeki Sırplar, sık sık “bizim Sırbistanımız var, başka ülkeye ihtiyacımız yok” klişesini hatırlatmaktan çekinmemekteler.

Ancak, Kosovalı Arnavutların bu bölgede görev yapmaması için yerel Sırplar,  Kosova Polis Teşkilatının mensubu olarak Kosova Hükümeti’nden maaş olan polis memuru, sınır kapılarında gümrükçü ve sınır polisi, yine merkez idareden finans edilen savcı ve hakim görevini yapmaktalar. Belediye başkanları ve belediye idaresi de merkez idareden maaş almakta.

Bu kadrolar da, Sırbistan’ın kararlarıyla çelişkili olmadıkça,  Kosova anayasası ve yasalarına saygılı oldukları görünümünü vermekteler.

Kurti hükümeti ne istiyor?

Kosova Hükümeti, ülke genelinde yasaların olduğu gibi Bakanlar Kurulu’nun aldığı kararların, ülkenin kuzeyinde de uygulanmasını istiyor.

Başbakan Albin Kurti liderliğindeki Kosova hükümetinin son aldığı karar, Kosova topraklarında Sırbistan’ın eski araç plakaları yerine Kosova (RKS) plakalarının kullanılması yönünde idi. Kuzeyde Kosova  plakası olan araç olmadığı için, yerel Sırp vatandaşların da  kullandıkları Sırbistan araç plakalarını,  Kosova plakaları ile  ücretsiz değiştirmesi için süre tanıdı.

Esas olarak Sırp çoğunluğun yaşadığı kuzeyde dolaşan bu tür plakalara sahip araçların Kosova Cumhuriyeti (RKS) plakalarıyla yeniden tescil edilmesi şart koşuldu.

Bu karar bilindiği üzere Sırplarda infial durumu yarattı. Rahatsızlanan Sırbistan da oldu. Durum kısa sürede  o kadar  gerginleşti ki, her an iki ülke arasında çatışma yaşanacak gibi savaş çanları çalmaya başladı. Halbuki, Nato, Kosova’da güvenliği koruduğu sürece  savaş çıkma ihtimali çok düşük.

Kosova’nın kuzeyindeki Sırplar üzerinde nüfuz sahibi olan Sırbistan hükümeti aslında, tarafsız araç plakaları konusunda ısrar ederek  Kosova’nın statüsüne  karşı çıkıyor.

ABD ve AB ise  Kosova’nın bu karara hakkı olduğunu vurgulamasına rağmen, uygulamanın on ay daha ertelenmesini talep ediyor.

Bu talebe rağmen, Kurti  Hükümeti,  planını 1 Kasım’da uygulamaya başladı. İlk aşaması, yasadışı plakalı sürücülerin uyarı cezası verilmesi,  ikinci aşamada para cezası ve üçüncü aşamada geçici  plakası kullanılmasını sürelere bağladı.

Hükümetin bu karardan geri adım atmaması üzerine, Kosova Sırplarını mecliste temsil eden Sırp Listesi Partisi’nin  inisiyatifi ile kuzeydeki Sırplar Kosova polis üniformalarını çıkardı, Sırp savcı ve hakimler görevlerinden istifa etti, Sırp milletvekilleri Kosova Meclisi’nden ayrıldı.

Yeni bir kriz patlak verirken, Kosova hükümetinin araç plakası konusunda daha esnek bir tavır almaması, batılıları öfkelendirmeye başladı.

Kosova’nın, Sırbistan ile ilişkilerinde yanında gördüğü AB ve ABD’den, “Bağımsız olmanıza her şekilde yardımcı olduk. 23 yıl içinde başaramadığınız kuzeyin ülke ile entegrasyonunu  araç plakası kararıyla kısa süre içinde sağlamanız  mümkün değil. Sabırlı olun ve artık sorun olmaktan kurtulun” mesajını alıp almadığı bilinmez.

Ancak Kosova’nın, kendi toprakları üzerinde söz sahibi olması konusunda yadsınamayacak hakkı var.

Özgürlükten bu yana 23 yıl içinde  kuzeyin entegrasyonu için hiçbir plan işlemedi. Araç plakaları planının da entegrasyonu  engelleyen “riskler” oluşturup oluşturmadığı görülecek.

Tek sorun, Sırbistan’ın, Kosova’nın bağımsız devlet olduğu gerçeğini bir türlü kabullenememesi.

Zira araç plakası ile ilgili  sorunu, kısmen ya da kalıcı olarak  çözülür, bugün olmazsa yarın,  yarın olmazsa   öbür gün… AB ve ABD bu sorun karşısında ne  seyirci, ne eli bağlı kalır, hiç şüphesiz…

Ercan Kasap

22.11.2022